De staat van het wonen in Veendam

Landschappelijke kenmerken 

Veendam staat bekend als de groene parkstad van het noorden. In de gemeente is veel groen en water, zowel in het bebouwde gebied als in het buitengebied. Op het gebied van wonen maakt de gemeente Veendam onderscheid tussen het centrum, de woongebieden en de lintdorpen.

Het landschap en de ruimtelijke structuur van de gemeente Veendam onderscheiden zich door het unieke veenkoloniale erfgoed. De geschiedenis van de Veenkoloniën is in het landschap goed terug te zien. Bebouwing is voornamelijk te vinden in lintdorpen en
wijken langs (voormalige) waterwegen, zoals bijvoorbeeld Wildervank aan het Ooster- en Westerdiep en het van rijkswege beschermd dorpsgezicht Tusschendiepen. De bebouwing is omgeven door het typerende veenkoloniale open landschap met rechte wegen en diepen. In de omgevingsvisie heeft de gemeente Veendam de ruimtelijke structuur en het cultuurhistorische veenkoloniale erfgoed en landschap aangemerkt als belangrijke waarde bij toekomstige ontwikkelingen.

Als groene zoom langs de westkant van het woongebied vormt het recreatiegebied Borgerswold een natuurlijke overgang richting het buitengebied.

In de gemeente Veendam bevinden zich geen Natura 2000 gebieden of gebieden die bij het Natuurnetwerk Nederland (NNN) horen.

Figuur 1: Kaartbeeld landschap gemeente Veendam, Ruimtevolk 2022

Voorzieningen 

De gemeente Veendam bevindt zich in het oosten van de provincie Groningen en grenst aan de zuidzijde met Drenthe. De grotere steden Groningen en Assen zijn vanuit Veendam zowel per auto en met het openbaar vervoer goed bereikbaar. Inwoners van Veendam zijn
echter niet aangewezen op deze steden, dankzij haar eigen voorzieningenaanbod en de nabijheid van Winschoten, Hoogezand en Stadskanaal. Het centrum van Veendam huisvest de meeste winkels en voorzieningen binnen de gemeente. Met voorzieningen zoals Theater vanBeresteyn, zwembad Tropiqua, de school voor voortgezet onderwijs Winkler Prins, de zorgvoorzieningen, het winkelaanbod en de bedrijvigheid binnen de gemeente Veendam heeft Veendam een regionale functie binnen Oost-Groningen. De aanwezigheid  van het vele groen en water geeft de gemeente daarnaast een regionale aantrekkingskracht op het gebied van recreatie.

Door het treinstation en de N33 is de gemeente goed verbonden met zowel Groningen als Drenthe. De wijken, lintdorpen en het buitengebied zijn onderling goed verbonden door een fijnmazig netwerk van fietspaden en autowegen. Door een wijd vertakt aanbod aan busverbindingen, is ook de (ov-)bereikbaarheid binnen de gemeente goed. Zoals te verwachten is de ov-bereikbaarheid in het buitengebied minder.

Figuur 2:Kaartbeeld voorzieningen gemeente Veendam, Ruimtevolk 2022

Bevolking 

Anno 2022 wonen er 27.466 inwoners en 12.732 huishoudens in de gemeente Veendam.(bron 1) Het grootste deel van de huishoudens in Veendam bestaat anno 2022 uit eenpersoonshuishoudens 35,5%, daarna volgen de gezinnen 32,3% en de meerpersoonshuishoudens zonder kinderen 32,2%. In vergelijking met het Nederlands gemiddelde zijn er relatief weinig eenpersoonshuishoudens en veel meerpersoonshuishoudens zonder kinderen.

Figuur 3: mHuishoudenssamenstelling Veendam en Nederland 2022 (CBS 2022)

Bevolkingsontwikkeling

In de afgelopen twintig jaar heeft de gemeente te maken gehad met een gestage – maar bescheiden – bevolkingsdaling. Uit verschillende prognoses blijkt dat deze bevolkingsdaling de komende decennia zal doorzetten (bron 2, 3, 4). We zien echter dat de krimp fors
minder is uitgevallen dan de vorige regioprognose uit 2016 voorspelde en dat er de afgelopen jaren juist sprake is van een stabilisatie van het aantal inwoners en een stijging van het aantal huishoudens, met name door migratie, vergrijzing en huishoudensverdunning.

Figuur 4: Bevolkingsontwikkeling en huishoudensontwikkeling
2000-2022 (CBS 2022)

Naar verwachting zet deze positieve ontwikkeling zich de komende jaren door. Tot 2041 wordt een huishoudensgroei van 524 (laag scenario), 640 (trend) of 825 (hoog scenario) huishoudens verwacht. Daarmee hoort de gemeente Veendam bij de sterkste groeiers van de regio. Dit komt voornamelijk door een sterke toename van het aantal alleenstaanden en 65-plus huishoudens.(bron 4)

De sterkste huishoudensgroei wordt verwacht in de periode 2022-2030. Na 2030 schetsen de verschillende scenario’s een stabilisatie van het aantal huishoudens of een lichte daling t.o.v. 2030.

Vergrijzing

Op dit moment is bijna de helft van de inwoners van Veendam ouder dan 45 jaar. Bijna 24% van de inwoners van Veendam is 65 jaar of ouder, tegenover het landelijk gemiddeld van 20%. Gemiddeld is de bevolking van Veendam dus ouder dan de rest van Nederland.

Figuur 5: Huishoudensontwikkeling 2000-2041 (Stec 2022)

Het relatief grote aandeel ouderen in de gemeente Veendam zorgt voor een bovengemiddelde ‘grijze druk’. De term ‘grijze druk’ beschrijft de verhouding tussen het aantal inwoners van 65 jaar en ouder tegenover het aantal inwoners van 20 tot 65 jaar. In 2022 is de grijze druk in de gemeente ongeveer 42%; landelijk is dit getal 34%. Wat betreft de groene druk, het aantal inwoners van 0 tot 20 jaar ten opzichte van het aantal inwoners van 20 tot 65, komt het aandeel in Veendam 36% overeen met het landelijk gemiddelde.(bron 1)

Figuur 6: Bevolkingssamenstelling Veendam (rood/roze) en Nederland (grijs). (CBS 2022)

In heel Nederland zal de komende jaren het aandeel ouderen stijgen. Naar verwachting is in 2035 in de gemeente Veendam zo’n 29% van de inwoners 65 jaar of ouder.5 Dit is een stijging van 5% ten opzichte van 2022.

Figuur 7: Prognose toename/afname aantal huishoudens 2021-2041 in Veendam (Stec Groep 2022)

Figuur 8: Bevolkingsontwikkeling naar leeftijd voor de regio Oost-Groningen 2021-2050 (ABF/Primos 2022)

In 2020 had bijna 8% van de huishoudens (ongeveer 1.000 huishoudens) in de gemeente Veendam een laag inkomen; dit percentage ligt boven het Nederlands gemiddelde van bijna 6,8%. In hetzelfde jaar had in Veendam 3,5% (ongeveer 400 huishoudens) en in Nederland 3% een langdurig laag inkomen.(bron 6) Ongeveer 500 kinderen in de gemeente leven in een gezin met een inkomen onder de lage inkomensgrens. Dit is 9,4% van de Veendammer kinderen. De inkomenssituatie van ouders en/of verzorgers kan de kansen die kinderen tijdens het opgroeien hebben beïnvloeden: wanneer iemand opgroeit met weinig financiële middelen, ontstaat bijvoorbeeld een achterstand op de woningmarkt. Uit de Kansenatlas blijkt dat er in de gemeente Veendam een groot verband is tussen het inkomen van een jongvolwassene en zijn of haar ouders. (bron 24)

Figuur 10: Mate waarin het persoonlijk inkomen van een 28-jarige afhangt van het inkomen van de ouders (SEO Kansenatlas 2023)

Het relatief lagere inkomen van Veendamse huishoudens hangt samen met het aandeel huishoudens die een bijstandsuitkering nodig hebben om rond te komen. Het aandeel huishoudens met een bijstandsuitkering in Veendam 7%, ca. 890 huishoudens) lag in 2020 hoger dan in Nederland 5% en hoger dan in de regio Oost-Groningen 6%. De afgelopen jaren is dit percentage in Veendam redelijk stabiel gebleven.(bron 6)

Veendammers zijn positief over hun sociale contacten. 72% van de mensen heeft in ieder geval een keer per week contact met familie, vrienden of buren. Desondanks is 46% van de mensen matig tot (zeer) ernstig eenzaam. Dit percentage over eenzaamheidsgevoelens onder inwoners komt hiermee overeen met het landelijk gemiddelde. En hoewel 74% van de mensen de gezondheid als (zeer) goed ervaart, kampt 61% van de inwoners met overgewicht. Dat is het hoogste percentage in de provincie.(bron 7) De leefomgeving in de gemeente biedt echter kansen voor inwoners om meer te bewegen. Dankzij de aanwezigheid van veel groen en water, recreatiemogelijkheden en verschillende sportvoorzieningen (zie ook figuur 2) scoort de gemeente Veendam bovengemiddeld op de beweegvriendelijkheid voor haar inwoners.(bron 25)

Sociaal domein

Zowel Veendam als de regio Oost-Groningen kent een relatief groot aandeel huishoudens die gebruik maken van een voorziening in het sociaal domein. Via de Participatiewet, Wmo en/of Jeugdwet ontvangen deze huishoudens ondersteuning van de gemeente. Waar in
2021 landelijk gemiddeld 21% van de huishoudens gebruikt maakt van één of meerdere voorzieningen uit het sociaal domein, is dit in Veendam 28% en in Oost-Groningen bijna 30%.(bron 8)

Figuur 11:Aandeel huishoudens met voorziening in het sociaal domein in 2021 (CBS 2021)

Van de Veendamse huishoudens die een voorziening in het sociaal domein hebben, maakt het grootste deel gebruik van 1 of 2 voorzieningen. Het grootste deel van de huishoudens die ondersteuning ontvangt krijgt dit via de Wmo.

Figuur 12: Verdeling naar type voorziening(en) binnen de huishoudens met voorziening in het sociaal domein in 2021 (CBS 2021)

Figuur 13: Verdeling naar aantal voorziening(en) binnen de
huishoudens met voorziening in het sociaal domein in 2021 (CBS 2021)

Laaggeletterdheid

Het aandeel laaggeletterden ligt in de regio Oost-Groningen en in de gemeente Veendam 19% hoger dan het landelijk gemiddelde 12%. Laaggeletterdheid bemoeilijkt het vinden van een baan en kan ervoor zorgen dat men minder grip heeft op eigen geldzaken.

Figuur 14: Aandeel laaggeletterden (16 - 65 jaar) per gemeente (geletterdheidinzicht.nl 2022)

Energiearmoede

Stijgende energiekosten, een woningvoorraad met een hogere warmtevraag en een relatief groot aandeel inwoners met een laag inkomen maken dat in de gemeente Veendam het tegengaan van energiearmoede een zeer belangrijke opgave is.

Hoewel in heel Nederland energiearmoede kan voorkomen, blijkt dat in Oost-Groningen gemeenten energiearmoede bovengemiddeld vaak voorkomt bij huishoudens. In deze gemeenten is het aandeel huishoudens met een laag inkomen en hoge energiekosten (LIHK) en huishoudens met een laag inkomen met een woning van een lage energiekwaliteit (LILEK) erg hoog.

In de gemeente Veendam leefde in 2021 ongeveer 10% van alle huishoudens (omgerekend zo’n 1.250 huishoudens) in energiearmoede.(bron 9) Met dit hoge aandeel hoort de gemeente Veendam, samen met alle andere Oost-Groningse gemeenten, bij de top-20 van meest energiearme gemeenten van Nederland.

Figuur 16: Top-20 gemeenten met de meeste energiearmoede in Nederland TNO 2022

Woningvoorraad

In de gemeente Veendam staan 12.956 woningen.(bron 10) Ongeveer driekwart van de woningvoorraad in de gemeente staat in het stedelijk centrum Veendam, het overige gedeelte bevindt zich in het dorp Wildervank en het buitengebied rondom Veendam.(bron 11) In 2015 - 2022 is de totale woningvoorraad licht gegroeid met ongeveer 250 woningen.(bron 10)

Figuur 17: Woningen naar type (eengezins-/meergezinswoningen) in
Veendam in 2022 (BAG 2022)

Het overgrote deel 79%, circa 10.250 woningen) van de woningen in Veendam is een eengezinswoning. Dit ligt sterk boven het landelijk gemiddelde 64%.12 De meergezinswoningen (appartementen) zijn voornamelijk in Veendam-Zuid en Veendam-Centrum te vinden.(bron 13)

Typologie woningen

Het meest voorkomende woningtype in Veendam zijn vrijstaande woningen 27%, gevolgd door tussenwoningen 23% en appartementen 21%.

Figuur 18: Woningen naar type in Veendam in 2020, met onderverdeling in corporatiebezit en particulier bezit (VNG Wijkpaspoort 2020)

Veendam is een gemeente met voornamelijk koopwoningen 65%. Het aandeel koopwoningen ligt in de gemeente hoger dan in Nederland 57%, en is vergelijkbaar met de regio Oost-Groningen 64%.(bron 14) Met name in de buurten Buitenwoel, Borgercompagnie, Ommelanderwijk en Zuidwending bestaat het overgrote deel van de woningvoorraad uit koopwoningen.(bron 15)

Van de huurwoningen in de gemeente Veendam is twee derde corporatiebezit en een derde overige (particuliere) huur. Het aandeel corporatiebezit ligt in de gemeente 24% lager dan in Nederland 29% en Oost-Groningen 26%. Het aandeel overige (particuliere) huur is de gemeente Veendam 11% lager dan in Nederland 14% en iets hoger dan in Oost-Groningen 10%. In Bareveld, Veendam-Zuid en Veendam-Oude Ae is het aandeel corporatiewoningen relatief groot.(bron 15)

Figuur 19: Woningen naar eigendom in Veendam in 2021 (ABF Research 2021)

Het overgrote deel van de corporatiewoningen in Veendam is in bezit van de woningcorporatie Acantus. Daarnaast bevinden zich in de gemeente ook corporatiewoningen van de woningcorporaties Habion en Woonzorg Nederland.

Sociale huur

Sociale huurwoningen zijn woningen met een huurprijs tot een bepaald vastgesteld bedrag. In 2023 is de grens voor een sociale huurwoning €808,06 per maand. De meeste sociale huurwoningen in Nederland worden aangeboden door een woningcorporatie.

Een gemiddeld lager besteedbaar inkomen en een groter aandeel mensen met een laag inkomen maken dat er in de gemeente Veendam een groot deel van de bevolking is aangewezen op goedkopere huur- of koopwoningen. In 2021 stonden er 3.105 sociale huurwoningen in de gemeente. Het aandeel sociale huur in de gemeente Veendam is de laatste jaren erg stabiel gebleven. Waar zowel op landelijk als regionaal niveau in de periode vanaf 2015 een lichte daling in het aandeel sociale huurwoningen t.o.v. de totale voorraad zichtbaar is, ontwikkelt de sociale huurvoorraad in Veendam zich evenredig mee met de totale voorraad.(bron 17)

Tot een bepaalde inkomensgrens komen inwoners in aanmerking voor sociale huur. Op 1 januari 2022 zijn deze grenzen vastgesteld op €40.765 voor eenpersoonshuishoudens en €45.014 voor meerpersoonshuishoudens. In 2020 kwamen in de gemeente Veendam bijna 3.750 huishoudens in aanmerking voor een sociale huurwoning (ongeveer 29,5% van Veendamse huishoudens). Bijna 21% 2.630 huishoudens) kwam in aanmerking voor huurtoeslag.(bron 18)

Figuur 20: Sociale woningvoorraad naar prijsklasse in Veendam en Nederland in 2020 (CBS/WSW 2021)

Veendam kent op het gebied van sociale huur een relatief betaalbare woningvoorraad. In 2020 valt meer dan 80% van de sociale huurwoningen in de twee laagste prijsklassen. Hiermee kent dit gedeelte van de sociale huurwoningvoorraad een prijs tot aan de aftoppingsgrens (€619 per maand). In hetzelfde jaar had landelijk 64% van de sociale huurvoorraad een prijs tot aan deze aftoppingsgrens.

Hoewel de sociale woningvoorraad in Veendam in vergelijking met Nederland redelijk betaalbaar is, ervaart een gedeelte van de huishoudens die in een sociale huurwoning woont wel problemen met hun woonlasten. In 2020 had 14,5% van de huishoudens in corporatiewoningen een betaalrisico, in verhouding met 11% in Nederland. Dit betaalrisico houdt in dat deze huishoudens onvoldoende inkomen hebben om hun woonlasten (huurprijs, maar ook de kosten voor energie en water) te kunnen betalen.(bron 19)

Figuur 21: Inschrijfduur (in jaren) voor sociale huurwoning (NOS 2021)

In de gemeente Veendam is de gemiddelde wachttijd voor een sociale huurwoning 1 jaar en 2 maanden. Vergeleken met de rest van het land is dit nog relatief kort; in 25% van alle gemeenten in Nederland is de wachttijd meer dan 7 jaar en in de Randstad kan de gemiddelde wachttijd zelfs oplopen tot 17 jaar.(bron 20)

Figuur 22: Ontwikkeling bruto huurprijs in Veendam, Oost-Groningen en Nederland 2016 - 2020 (CBS/WSW 2021)

In de periode 2016 - 2020 is de gemiddelde huurprijs van de sociale woningvoorraad in Veendam gestegen. In 2020 lag de gemiddelde bruto huurprijs voor een sociale huurwoning op €545 per maand. Deze prijs ligt onder het landelijk gemiddelde (€584 per maand) maar boven het gemiddelde van de regio Oost-Groningen (€532 per maand).

Scheefwonen

In Veendam is ruim 87% van de huishoudens passend gehuisvest. Dit betekent dat de prijs van de huurwoning past bij het inkomen van deze huishoudens. Goedkope scheefheid, waarbij het inkomen van het huishoudens te hoog is voor de prijs van een sociale huurwoning, bedraagt in de gemeente krap 5%. Dure scheefheid, waarbij het inkomen van een huishoudens te laag is voor de huurprijs, bedraagt in Veendam circa 8%. Het percentage scheefwoners ligt in Veendam lager dan gemiddeld voor de provincie Groningen en Nederland, waar respectievelijk 83% en 75% van de huishoudens passend is gehuisvest. Met name goedkope scheefheid komt in Veendam minder
voor dan in de hele provincie Groningen en Nederland.(bron 22)

Figuur 23: Aandeel scheefwoners Veendam (CBS 2020)

Bouwjaar woningen

De gemeente Veendam kent een verouderde woningvoorraad, zeker in vergelijking met de rest van Nederland. Het merendeel van de Veendamse woningen 80% is voor 1990 gebouwd. Dit aandeel ligt hoger dan het landelijk gemiddelde 71%.

Figuur 24: Woningen naar bouwjaar in Veendam en Nederland in 2022 (BAG 2022)

Leegstand in de woningvoorraad

In 2021 was in de gemeente Veendam 97% van de woningvoorraad bewoond. De overige 3% (bijna 400 woningen) stond op dat moment dus leeg. Het aandeel leegstaande woningen is hiermee lager dan het landelijk gemiddelde in 2021 met 4% onbewoonde woningen. Het grootste deel van de leegstaande woningen is te vinden in Veendam-Zuid, Veendam-industriegebied en Wildervanksterdallen.(bron 16)

Energielabels

Over het algemeen zien we in Nederland dat woningen met een bouwjaar voor 1990 vaak (nog) niet aan de huidige en toekomstige energie- en kwaliteitseisen voldoen. Dit is terug te lezen in het energielabel van deze woningen: oudere woningen hebben vaak een lager energielabel, dat aantoont dat de woning nog niet erg energiezuinig is.

Ruim de helft van de woningen in de gemeente Veendam heeft in 2022 een geldig energielabel 54%, en dit percentage stijgt snel.11 Van deze woningen heeft 38% al energielabel B of hoger; dit percentage ligt onder het landelijk gemiddelde 46% en het provinciaal gemiddelde 43%

Figuur 25: Energielabels Veendam, Groningen (PV) en Nederland in 2021 (Klimaatmonitor 2021)

Woningen met lagere energielabels zijn voornamelijk te vinden in de lintbebouwing buiten het centrum van Veendam (Borgercompagnie en Wildervank) en binnen Veendam in de buurten Centrum, Zuid en Oude Ae.(bron 11) Van de sociale woningvoorraad in de gehele gemeente heeft zo’n 32% energielabel B of hoger.(bron 11)

Ondanks dat het aandeel lage energielabels (E en lager) met 19% weinig afwijkt van het landelijk 15% en provinciale gemiddelde 18%, ligt er ook in de gemeente Veendam een forse opgave in het verduurzamen van de woningvoorraad.(bron 11) De beperkte vraag naar nieuwbouw maakt dat de verduurzaming voornamelijk zal moeten plaatsvinden in de bestaande woningvoorraad.

Woningen met lagere energielabels zijn binnen de gemeente voornamelijk te vinden in de lintbebouwing buiten het centrum van Veendam (Borgercompagnie en Wildervank) en binnen Veendam in de buurten Centrum, Zuid en Oude Ae.(bron 11) Van de sociale woningvoorraad in de gehele gemeente heeft zo’n 32% energielabel B of hoger.(bron 11)

Ondanks dat het aandeel lage energielabels (E en lager) weinig afwijkt van het landelijk en regionale gemiddelde, ligt er ook in de gemeente Veendam een forse opgave in het verduurzamen van de woningvoorraad.(bron 11) De beperkte vraag naar nieuwbouw maakt dat de verduurzaming voornamelijk zal moeten plaatsvinden in de bestaande woningvoorraad.

Energieverbruik

In de gemeente Veendam is de warmtevraag van woningen gemiddeld hoger dan in de provincie Groningen en landelijk. Dit hangt samen met het type woning dat in de gemeente relatief vaak voorkomt: woningen met een ouder bouwjaar, een lager energielabel en/of vrijstaande woningen. Om deze reden verbruikt de Veendamse woningvoorraad gemiddeld in vergelijking met Nederland meer gas. Dit geldt zowel voor koop- als huurwoningen.(bron 11)

Figuur 26: Gemiddeld gasverbruik (in m3) van huur- en koopwoningen in Veendam en Nederland in de periode 2013-2021 (CBS 2021)

Het gemiddeld gasgebruik van Veendamse koopwoningen lag in 2021 net onder de 1.900 m3, terwijl het gemiddeld gasgebruik van koopwoningen in Nederland ongeveer 1.500 m3 was. Zowel in Nederland als in Veendam ligt het gemiddeld gasgebruik van koopwoningen hoger dan dat van huurwoningen. Huurwoningen in Veendam gebruikten in 2021 gemiddeld 1.350 m3 gas, en in Nederland gemiddeld 1.000 m3 gas.

Wat betreft het elektriciteitsgebruik komt het gemiddelde in Veendam meer overeen met het landelijk gemiddelde. De laatste jaren verbruiken huishoudens in de gemeente Veendam zelfs wat minder elektriciteit dan het gemiddelde van Nederland. Dit geldt voor zowel de huurwoningen als de koopwoningen. In 2021 gebruikten koopwoningen in Veendam gemiddeld 3.010 kWh en huurwoningen gemiddeld 2.050 kWh elektriciteit. In Nederland was dit respectievelijk 3.300 kWh en 2.140 kWh.

Figuur 27: Gemiddeld elektriciteitsverbruik (in kWh) van huur- en koopwoningen in Veendam en Nederland in de periode 2013-2021(CBS 2021)

Kwetsbaarheid huidige woningvoorraad

Het overgrote deel van de woningvoorraad die Veendam in de toekomst nodig heeft staat er nu al. Dit maakt de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad van groot belang. Als gemeente met een verouderde woningvoorraad kent Veendam echter op dit moment een relatief groot aandeel kwetsbare woningen. Kwetsbare woningen zijn woningen die niet toekomstbestendig zijn, bijvoorbeeld vanwege een lage bouwkundige kwaliteit. In 2022 zijn in de gemeente 8.420 woningen 64% van het totaal) aan te duiden als ‘kwetsbaar’. Met name de stedelijke kern (centrum Veendam) heeft veel kwetsbare woningen. De kwetsbare woningen komen zowel voor in de particuliere voorraad (voornamelijk bij goedkopere koopwoningen) als in de sociale huurvoorraad.(bron 3 en 4)

Geschiktheid woningvoorraad voor ouderen

Met de steeds ouder wordende bevolking wordt de beschikbaarheid van nultredenwoningen en de aanpasbaarheid van woningen steeds belangrijker. Nultredenwoningen zijn woningen waarbij woonkamer, keuken, toilet, badkamer en ten minste één slaapkamer op dezelfde verdieping liggen en daarmee zonder trap te bereiken zijn. Ook zijn deze woningen extern te bereiken zonder traplopen. Dit maakt dit type woningen geschikt voor mensen met (lichte) lichamelijke beperkingen. In Veendam was in 2016 zo’n 23% van de woningvoorraad eennultredenwoning. In vergelijking met andere Oost-Groningse gemeenten ligt dit aandeel relatief laag.

Wel is een groot deel van de bestaande woningvoorraad 70% aanpasbaar naar levensloopbestendig wonen. In andere woorden: deze woningen kunnen in de basis worden aangepast naar de behoeften van minder valide personen, zodat bewoners niet hoeven te verhuizen wanneer zij in de toekomst minder goed ter been zijn. Voorbeelden van aanpasbare woningen zijn woningen op de begane grond, woningen die met een lift te bereiken zijn en woningen waar trapliften in gemonteerd kunnen worden. Van het overige gedeelte is 5% van de woningen niet aanpasbaar en is dit van de overige 3% onbekend.(bron 3)

Figuur 28: Aanpasbaarheid woningvoorraad in Veendam en Oost-Groningen in 2016 (Stec Groep 2022)

Woningmarkt

Net als in de rest van Nederland is de druk op de woningmarkt hoog in Veendam. Er staan de laatste jaren steeds minder woningen te koop, woningen worden gemiddeld binnen 25 dagen verkocht, en vaak ligt de transactieprijs ver boven de vraagprijs.(bron 4) Dit betekent dat mensen die een koopwoning zoeken steeds minder keuze hebben in vergelijking tot voorgaande jaren. Met een gemiddelde verkoopprijs van €231.000 in 2021 is het in Veendam gemiddeld goedkoper om een woning te kopen dan in de provincie Groningen gemiddeld €284.000 en Nederland €387.000.

Figuur 29: Ontwikkeling verkoopprijs in Nederland, provincie Groningen en gemeente Veendam (CBS, Kadaster 2022)

Het aantal te koop staande woningen in Veendam weerspiegelt de krapte op de woningmarkt. Sinds 2014 is er met uitzondering van een eenmalige uitschieter in 2017, sprake van een sterke afname van het aanbod aan koopwoningen.

Waar er in 2014 bijna 8.300 koopwoningen in de gemeente werden aangeboden, was dit in 2020 nog maar een kleine 1.200 woningen. Dit toont aan dat mensen die een koopwoning in de gemeente Veendam zoeken steeds minder keuze hebben in vergelijking met voorgaande jaren.

Figuur 30: Aantal te koop staande woningen in Veendam vanaf 2010 tot 2020 (Huizenzoeker.nl 2022)

Figuur 31: Aanbod koopwoningen naar prijsklasse in de gemeente Veendam op 7 november 2022

Op 7 november 2022 stonden er 198 woningen in de gemeente te koop. De verdeling in prijsklassen schets voor dat moment een (voor Nederlandse begrippen) relatief betaalbare koopvoorraad: 25% van de woningen kost maximaal €250.000 en bijna 60% van deze woningen zit onder de landelijk betaalbaarheidsgrens van 2022 €355.000*.

* In de regio Oost-Groningen wordt, onder andere vanwege lagere inkomens, vaak een lagere betaalbaarheidsgrens gehanteerd dan de landelijke betaalbaarheidsgrens. In de woonvisie zal gezocht moeten worden naar een passende definitie van betaalbaarheid en de daarbij horende betaalbaarheidsgrens voor de gemeente Veendam.

Figuur 32: Hittekaart woningmarkt (BPD, 2022)

Het beeld van een oververhitte lokale woningmarkt wordt genuanceerd door de BDP hittekaart van afgelopen jaar. Een hoge score (donkerrode kleur) op deze kaart duidt op hoge prijzen en/of veel woningverkopen. Hieruit blijkt dat de woningmarkt in de gemeente Veendam – zeker in vergelijking met de
rest van Nederland – nog relatief koel is.

Verhuisbewegingen

Hoewel de provincie Groningen en de regio Oost-Groningen wat betreft natuurlijke aanwas (geboorte en sterfte) de laatste jaren gekenmerkt worden door een bevolkingskrimp, wordt deze bevolkingskrimp geremd door de buitenlandse migratie. In de laatste jaren is een groot aantal mensen vanuit het buitenland naar de provincie en de regio verhuist.(bron 21)

Ook de binnenlandse migratie draagt bij aan het afremmen van de bevolkingskrimp. Wat betreft de binnenlandse verhuizingen heeft de gemeente Veendam voornamelijk een relatie met andere Groningse gemeenten en met enkele noord-Drentse gemeenten. In 2021 waren de meeste (binnenlandse) verhuizingen tussen Veendam en de buurgemeente Midden-Groningen, gevolgd door de stad Groningen.

Figuur 33: Verhuizingen (vanaf 10 personen) vanuit een Nederlandse gemeente naar gemeente Veendam in 2021 (CBS 2021)

Figuur 34: Verhuizingen (vanaf 10 personen) naar een Nederlandse gemeente vanuit gemeente Veendam in 2021 (CBS 2021)

In de periode 2015-2021 is het aantal personen dat de gemeente Veendam verliet per jaar ongeveer gelijk gebleven. Het aantal personen dat naar de gemeente Veendam toe verhuisde is de laatste jaren toegenomen. In 2021 kwamen er 1.323 inwoners vanuit een andere Nederlandse gemeente naar Veendam.

Figuur 35: Ontwikkeling verhuisbewegingen 2015􀕞2021 (CBS 2021)

Het aantal verhuizingen per jaar binnen de gemeente Veendam kende t/m 2019 een stijging. Vanaf 2020 daalde dit aantal echter weer, waardoor over de gehele periode van 2015-2021 het aantal binnengemeentelijke verhuizingen redelijk gelijk is gebleven.

Figuur 36: Ontwikkeling verhuissaldo (per 1.000 van de gemiddelde bevolking) 2015-2021 (CBS 2021)

Met name het verhuissaldo van personen van 25-45 jaar is positief in Veendam. Er is echter ook een positieve omslag bij jongeren tot 25 jaar te zien.(bron 4)